Satavahana’s Inscriptions – Andhra Inscriptions శాతవాహనుల శాసనాలు – ఆంధ్రదేశంలో మొదట శాసనములు అశోకుడు వేయిం చారు. ఆంధ్రదేశములో మొదటగా శాసనాలు వేయించిన ఆంధ్ర రాజులు శాతవాహనులు.
- బూఫ్టర్ శాతవాహనుల శాసనాల పై విస్తృతంగా అధ్యయనం చేశాడు.
- శాతవాహనుల అధికార భాష, శాసనాలతో వాడిన భాష. రెండూ కూడా ప్రాకృతమే.
- అశోకుని యొక్క 13వ శిలాశాసనం ప్రకారం శాతవాహనులు మౌర్యుల సామంతులనీ మరియు శాతవాహనులు ఆంధ్రభృత్యులని తెలుస్తున్నది.
- నాగానిక వేసిన నానాఘాట్ శాసనం ద్వారా శాతవాహనులు, మరాఠాల మధ్య గల వివాహ సంబంధాలు మొదటి శాతకర్ణి విజయాలు, అతని గొప్పతనం గురించి మొదలైన అంశాల గురించి తెలుస్తున్నది.
- కళింగ ఖారవేలుని హాతిగుంఫా శాసనం ప్రకారం ఖారవేలుడు మొదటి శాతకర్ణిపై దాడి చేసి, ఆ నగరానికి ‘పితుండ’ అనే పేరు పెట్టినట్లు తెలుస్తున్నది.
- గౌతమీ బాలశ్రీ ప్రాకృతంలో వేసిన నాసిక్ శాసనంలో ‘రాజర్షిపత్ని’గా ఆమెను పేర్కొనడం జరిగింది.
Satavahana’s Inscriptions – Andhra Inscriptions శాతవాహనుల శాసనాలు
| శాసనం | వేయించిన వారు | విశిష్టత |
| నానాఘాట్ శాసనం | నాగానిక | ఇది శాతకర్ణి – 1 పాలన గురించి తెలియచేస్తుంది. మొదటి శాతకర్ణి భార్ దేవీ నాగానిక ప్రాకృత భాషలో వేయించినది. నానాఘాట్ శాసనం బౌద్ధ గుహలు లో ఉంది . వైదిక క్రతువులు నిర్వహించుచున్న రాజును ప్రశంసిస్తున్న శాసనం. శాతవాహనులు మరాఠాలు మధ్యగల వైవాహిక సంబంధాలు గురించి తెలిపింది |
| బిల్సా శాసనం | 2వ శాతకర్ణి | |
| నాసిక్ శాసనం | గౌతమీ బాలశ్రీ (రాజర్షి పత్ని) | గౌతమీపుత్ర శాతకర్ణి ఘన విజయాలురింి గౌతమి బాలశ్రీ( తల్లి ) నాసిక్ శాసనంవేశారు. శివస్వామి, మహాగుప్తులు ఈ శాసనాన్ని రచించారు. ఇందులో గౌతమిపుత్ర శాతకర్ణిని .. బేనాకటక స్వామి అని బాలశ్రీ సంబోధించారు. ఈ శాసనాన్ని బాలశ్రీ గౌతమిపుత్ర శాతకర్ణి కాలంలో వేయలేదు. తన మనవడైన, గౌతమీపుత్రశాతకర్ణి కొడుకైన వాశిస్టీపుత్ర పులోమావి కాలంలో వేసింది. గౌతమి బాలశ్రీ తనను తాను రాజర్షి పత్ని గా పేర్కొంది |
| కార్లే శాసనం | 2వ పులోమావి | గౌతమీ పుత్రశాతకర్ణి విజయాలను గురించి తెలుపుతుంది.ఏపిటీచర్స్.ఇన్ |
| ధరణీకోట శాసనం | 2వ పులోమావి | ఆంధ్రలో తొలి శాతవాహన శాసనం. ఆంధ్రలో శాతవాహనులు వేయించిన తొలి శాసనం అమరావతి శాసనం (ప్రాకృత భాషలో) ఈ శాసనం అమరావతి స్థూపం యొక్క ప్రాకార ద్వార స్థంభం పై చెక్కబడింది. ఈ శాసనములోనే మొట్టమొదటి తెలుగు పదము అయిన ‘నాగబు’ లభించినది. పులోమావి కాలంలో శాతవాహన సామ్రాజ్యం ఆంధ్రకు వ్యాపించిందని ఈ శాసనం ద్వారా తెలుస్తున్నది |
| చినగంజాం శాసనం | యజ్ఞశ్రీ శాతకర్ణి | |
| నాగార్జునకొండ శాసనం | విజయశ్రీ శాతకర్ణి | |
| మ్యాకదోని శాసనం | 3వ పులోమావి | గ్రామ పరిపాలన గురించి, గౌల్మిక గురించి తెలియజేస్తుంది శాసనం శాతవాహనుల గ్రామ పాలన గురించి మరియు గ్రామంలో ముఖ్య శాంతిభద్రతల అధికారి అయిన గుల్మిక గురించి , శాతవాహన రాజ్య పతనం వివరాలు అందిస్తుంది |
| ఉన్నాఘర్ శాసనం | 3వ పులోమావి | మంత్రిమండలి గురించి, శాతవాహన పతనం గురించి తెలియజేస్తుంది. |
| అంధౌ శిలా శాసనం | 3వ పులోమావి | శాతవాహనుల పరిపాలన గురించి తెలియజేసే శాసనం |
| జునాఘడ్ శాసనం | రుద్రదాముడు | సంస్కృతంలో జారీ చేసిన మొదటి శాసనం . శాతవాహనులు మరియు ఉజ్జయిని క్షాత్రపుల వైవాహిక సంబంధాలు గురించి తెలియ చేయ శాసనం |
| భట్టిప్రోలు నిగమ సభ శాసనం | కుబేరుడు | కుబేరుడు వేసిన భట్టిప్రోలు నిగమ సభ శాసనం శాతవాహనుల కాలం నాటి నిగమ సభలను గురించి తెలియజేస్తున్నది. |
| సాంచీ శాసనం | రెండవ శాతకర్ణి | ఈ శాసనం రెండవ శాతకర్ణి ని “రాజస్యశ్రీ శాతకర్ణి” గా పేర్కొంది. |